Nie da się zaprzeczyć, że w życiu malucha obecne są kary i nagrody. Choć pojęcie kary brzmi nieco drastycznie nie da się wykluczyć obecności w wielu placówkach tak zwanych tablic motywacyjnych czy dostawania naklejek za dobre sprawowanie. Mówi się, że dziecko powinno brać odpowiedzialność za swoje czyny, a więc często używa się słowa konsekwencja. Czy aby na pewno takie postępowanie jest konieczne w życiu dziecka? I czy kara i konsekwencja to w istocie to samo?
Należy zacząć od tego, że pojęcia kary i konsekwencji różnią się od siebie. Jak podaje Agnieszka Stein w swojej książce “Akcja Adaptacja”: gdy dziecko nie posprząta zabawek, konsekwencją jest bałagan na dywanie. Karą natomiast będzie to, że maluch z tego powodu nie będzie mógł przystąpić do kolejnej zabawy.
Karanie dziecka nawet w sposób naklejenia na jego tablicy czarnej kropki czy odmowy dania mu kolorowej naklejki dlatego, że nie zjadł całej zupki nie jest czymś co pozytywnie wpływa na rozwój dziecka.
Takie sytuacje są dla maluchów stresujące i powinniśmy o tym pamiętać. Mimowolnie oceniamy wtedy dziecko, wysyłamy sygnał, że nie każdy jest traktowany tak samo. A przecież…każdy powinien być! Bez względu na to czy ma ochotę na drugie danie, deser czy uczestnictwo w określonej zabawie.
Choć oczywiście, dzieci są różne, tak więc jedne będą reagowały emocjonalnie na otrzymane kary – inne nie. Trzeba jednak uświadomić sobie, że posadzenie dziecka na karnej poduszce czy wklejenie smutnej, pochmurnej chmury na tablicę może zaburzyć w dziecku wiarę we własne możliwości, będzie ono myślało, że nie jest wystarczająco dobre, by otrzymać nagrodę – jak jego koledzy.
Zamiast używania wyżej wymienionych metod warto postawić na rozmowę i większe wsparcie dziecka. Choć z punktu widzenia wychowawczego może okazać się to trudniejszym zadaniem – owoce włożonej pracy na pewno będą widoczne pod koniec roku. Warto posługiwać się prostymi komunikatami typu: nie zgadzam się na takie zachowanie, zapytaj koleżanki czy ma ochotę na taką zabawę, dziękuję, że posprzątałeś klocki.
Empatia jest jednym z najważniejszych elementów w pracy wychowawcy. Należy okazać ją dziecku w trudnych dla niego chwilach i sytuacjach. Starać się nazwać jego uczucia, wytłumaczyć mu je.
Jeśli chcemy nagrodzić dzieci: warto pomyśleć o nagrodzie dla całej grupy. Na przykład: kolorowe naklejki raz w miesiącu za dobre zachowanie wszystkich maluchów. Tak, by nikt nie czuł się gorszy czy pominięty.
Podsumowując: najważniejsza jest rozmowa i wsparcie. Posługiwanie się “karami” stosowanymi często w przedszkolach czy żłobkach nie jest zgodne z harmonijnym wspieraniem rozwoju małego dziecka. Może mieć zarówno pozytywne, jak i te negatywne konsekwencje. Warto więc postawić na coś co pomoże dziecku uporać się z odczuwalnymi przez nie emocjami, pomóc w przejściu przez trudne sytuacje.
